Bilal Habeşinin Halifeler’e Tavrı?
Bilal, Ribah ve Hemame’nin oğlu olup esaret halinde Habeşistan’dan Arabistan yarımadasına getirilmiştir.
O, Kureyş’in ileri gelenlerinden sayılan “Ümeyye b. Halef” adındaki bir şahsın kölesiydi. İslam’ın ilan edilmesiyle büyük bir istek ve rağbetle İslam’ı kabul eden ilk kişilerdendi. Bu yolda birçok fedakârlık ve özveride bulunmuştur. “Ümeyye” Bilal’ı İslam’dan döndürmek için çok vahşi yöntemlerle onu işkenceye tabi tutmakta, Bilal ise tüm varlığıyla imanında ısrar etmekteydi. Sonraları Ebu Bekir onu Ümmeye’den satın almış ve özgür bırakmıştır. Hilafet bağlamında Bilal’ın tavrı hakkında tarihte fazla bir şey zikredilmemiştir, ancak aktarılan veriler onun hilafete muhalif olduğunu yansıtmaktadır. Burada onun muhalefet ettiği iki örneği aktarıyoruz:
1. Ömer’in Bilal’a İtirazı Ve Onu Şam’a Sürgün Etmesi
Tarihte yer aldığı kadarıyla “Bilal, Ebu Bekir’e biat etmekten sakınmıştır. Ömer ona serzenişte bulunarak şöyle demiştir: “Seni kölelikten özgürleştiren Ebu Bekir’e biat etmeyerek mi kendisini ödüllendiriyorsun?” Bilal ise cevaben şöyle demiştir: “Eğer Ebu Bekir beni Allah için özgürleştirdi ise beni Allah’a bıraksın. Ama eğer beni özgürleştirmede bunun dışında başka bir amaç güdüyorduysa, bunu bil ki ben buyum. Ben Allah Resulü’nün halife karar kılmadığı bir kimseye biat etmem. Ancak Allah Resulü’nün halife karar kıldığı kimseye biat etmek kıyamet gününe dek boynumuzun borcudur. (Bunun üzerine) Ömer sinirlenerek ondan Medine’yi terk etmesini istedi!! Bilal da Şam’a gitti.”[1]
2. Hilafet Sistemi İçin Ezan Söylemeyi Kabul Etmemesi
Bilal, Allah Resulü’nün vefatından sonra halifeler için ezan söylemeyi kabul etmeyerek[2]onların isteğini reddetti. Neticede de onlar tarafından Şam’a sürgüne gönderildi ve orada Ömer’in hilafeti döneminde Hicrî-Kamerî on sekizinci yılda Yaratana canını teslim etti.[3] Bilal Habeşi’nin bu cesaret ve direnişi nedeniyle İmam Cafer Sadık (aleyhi selam) onun hakkında şöyle buyurmuştur: “Bilal Allah’ın salih kuluydu. O, ben Peygamberden (s.a.a) sonra kimse için ezan okumayacağım diye söylemiştir. Onun bu işten çekilmesi ve hilafet sistemine bağlı müezzinlerin iş başına gelmesiyle ezanın bir kısmı (hayya âla hayru’l-amel) ezandan çıkarıldı.[4]
——————————————
[1] – Kumî, Şeyh Abbas, Sefinetü’l-Bihar, c. 1, s. 389, ikinci baskı, Daru’l-Üsve, 1416 h.k; İmam Hasan Askeri’ye (a.s) mensup tefsir, s. 622.
[2] – Şeyh Mufid, İhtisas, s. 73, Kongre-i Şeyh Mufid, Kum, 1413 h.k.
[3] – Şeyh Tusi, Rical, s. 27, İntişarat-ı Camia-i Müderrisin, Kum, 1415, h.k.
[4] – Men La Yehziruhu el-Fakih, Kitab-ı Salat, bap. 16, hadis. 9.